สมเด็จย่า ผู้ปกป้องรัชกาลที่ 8 จากเกมอำนาจของรัฐบาล
หลังจากพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 7 ทรงสละราชสมบัติ สภาผู้แทนราษฎรและรัฐบาลในขณะนั้นมีมติเห็นชอบให้อัญเชิญพระวรวงศ์เธอพระองค์เจ้าอานันทมหิดล ขึ้นครองราชย์สืบราชสันตติวงศ์เป็นพระมหากษัตริย์รัชกาลที่ 8 แห่งพระบรมราชจักรีวงศ์ เมื่อวันที่ 2 มีนาคม พ.ศ. 2478
ซึ่งถือเป็นสถานการณ์ที่สำคัญอย่างยิ่ง สำหรับในหลวงรัชกาลที่ 8 ซึ่งในขณะนั้นมีพระชนมพรรษาเพียง 9 พรรษา และทรงประทับอยู่ที่ประเทศสวิตเซอร์แลนด์
ในช่วงเวลานั้นเอง สมเด็จพระราชชนนีศรีสังวาลย์ หรือ สมเด็จย่า คือบุคคลสำคัญที่คอยดูแลและทรงปกป้องยุวกษัตริย์พระองค์ใหม่ในสกุลมหิดลพระองค์นี้มาตลอด ในห้วงสถานการณ์เปลี่ยนผ่านของประเทศไทย ที่พระมหากษัตริย์แทบจะไม่มีพระราชอำนาจใด ๆ เลย
ในช่วงปี พ.ศ. 2478 – พ.ศ. 2479 รัฐบาลได้กราบบังคมทูลเชิญในหลวงรัชกาลที่ 8 เสด็จนิวัติพระนคร เพื่อให้ราษฎรเห็นว่ามีพระเจ้าแผ่นดินอยู่จริง แต่สมเด็จพระราชชนนีกลับยืนยันหนักแน่นว่า ยังไม่ต้องการให้ในหลวงรัชกาลที่ 8 เสด็จกลับเมืองไทย เนื่องจากพระพลานามัยของพระองค์ไม่สมบูรณ์แข็งแรง บวกกับสถานการณ์บ้านเมืองที่เพิ่งเปลี่ยนแปลงการปกครอง
โดยสมเด็จพระราชชนนีได้ทรงเขียนจดหมาย แจ้งความเป็นอยู่ของลูกทั้งสามถึงสมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี สมเด็จพระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า ( ย่าของรัชกาลที่ 8 ) อยู่เสมอมิได้ขาด รวมถึงเรื่องที่รัฐบาลพยายามโน้มน้าวให้ในหลวงรัชกาลที่ 8 เสด็จกลับประเทศไทยเรื่อยมาตั้งแต่รับขึ้นครองราชย์ตามคำกราบบังคมทูลเชิญของรัฐบาล
ซึ่งในขณะนั้น เจ้าพระยาศรีธรรมาธิเบศ ประธานสภาผู้แทนราษฎร ซึ่งเป็นตัวแทนของรัฐบาล ได้เข้าเฝ้าเพื่อกราบบังคมทูลเชิญให้ในหลวงรัชกาลที่ 8 เสด็จนิวัติพระนคร แต่สมเด็จพระราชชนนีได้ทรงคัดค้านเนื่องจากปัญหาพระพลานามัยที่ยังไม่สมบูรณ์แข็งแรงของในหลวงรัชกาลที่ 8
และเจ้าพระยาศรีธรรมาธิเบศยังได้เสนออีกว่า ในเรื่องการศึกษาเล่าเรียนของในหลวงรัชกาลที่ 8 นั้น ควรจัดให้มีครูมาสอนที่บ้านโดยตรง แทนที่การไปโรงเรียน แต่สมเด็จพระราชชนนีก็ได้ทรงค้านไปทันที โดยให้เหตุผลว่า ในหลวงควรไปโรงเรียน เพราะจะได้สนุกที่มีเพื่อน มีคู่แข่งทำให้อยากเรียน ประการสำคัญคือ จะได้รู้นิสัยของคนทั่วไป เพื่อเป็นประโยชน์ในภายภาคหน้า เป็นส่วนหนึ่งในการเรียนรู้การปกครองอย่างประชาธิปไตย ซึ่งในที่สุดเจ้าพระยาศรีธรรมาธิเบศก็เห็นด้วย
โดยสมเด็จพระราชชนนียังได้ย้ำอีกว่า สกุลมหิดลไม่ต้องการลาภยศใด ๆ หากแต่สิ่งที่มุ่งหวังคือ พระพลานามัย การศึกษา ตลอดจนการเรียนรู้ในช่วงเยาว์วัยของในหลวงรัชกาลที่ 8 คือสิ่งสำคัญที่สุด โดยได้ทรงย้ำกับเจ้าพระยาศรีธรรมาธิเบศว่า…
ในครั้งนี้สมเด็จพระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า ทรงพอใจในการพูดของสมเด็จพระราชชนนีมาก ดังจะเห็นได้จากร่างลายมือในจดหมายของสมเด็จพระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า เมื่อเดือนมีนาคม พ.ศ. 2478 โดยเขียนชื่นชมสมเด็จพระราชชนนี ว่าฉลาดและใจเย็น ดังเนื้อความในจดหมายว่า…
นี่คือช่วงเวลาสำคัญที่แสดงให้เห็นว่ารัฐบาลในขณะนั้นมีอำนาจมากเพียงใด ดังจะเห็นได้จากการโน้มน้าว ตลอดจนการพยายามบังคับ ตัดรอนอิสรภาพ ทั้งในเรื่องความเป็นอยู่และการศึกษาของในหลวงรัชกาลที่ 8 ซึ่งเป็นเพียงยุวกษัตริย์ที่ไม่มีพระราชอำนาจใด ๆ เลย
แต่ด้วยความเข้มแข็ง ตลอดจนการเจรจากับฝ่ายรัฐบาลอย่างประนีประนอมของสมเด็จพระราชชนนี จึงทำให้ในหลวงรัชกาลที่ 8 ได้ทรงประทับ และศึกษาเล่าเรียนในโรงเรียนที่ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ต่อไป ตามพระประสงค์ของสมเด็จพระราชชนนี
กระทั่งต่อมาในปี พ.ศ. 2481 สมเด็จพระราชชนนีศรีสังวาลย์ พร้อมด้วยสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดล พระเชษฐภคินี และพระราชอนุชา จึงได้เสด็จนิวัติกลับประเทศไทย เพื่อทรงเยี่ยมเยียนพสกนิกรเป็นครั้งแรกโดยประทับอยู่ในพระนครเป็นเวลากว่า 2 เดือน
ทั้งหมดนี้แสดงให้เห็นถึงความเข้มแข็ง และพระปฏิภาณของสมเด็จพระราชชนนีศรีสังวาลย์ ในการเจรจากับทางรัฐบาลในขณะนั้น ตลอดจนได้เห็นถึงการตั้งพระทัยมั่น ในการปกป้องและดูแลยุวกษัตริย์แห่งสกุลมหิดลพระองค์นี้ ให้มีความสมบูรณ์พร้อมทั้งในด้านพระพลานามัยและการศึกษา
ทำให้เห็นภาพชัดเจนอีกว่า แท้จริงแล้วผู้ที่มีอำนาจในขณะนั้นคือรัฐบาล ที่สามารถโน้มน้าวและควบคุมสถาบันพระมหากษัตริย์ให้อยู่ในทิศทางที่พวกเขาต้องการได้ อีกทั้งเป็นการยืนยันข้อเท็จจริงว่า ราชสกุลมหิดลมิได้มีความต้องการอำนาจใด ๆ เลย รัฐบาลเองต่างหากที่พยายามดึงพระมหากษัตริย์ลงมาอยู่ในเกมการเมือง เพื่อวัตถุประสงค์ที่พวกเขาต้องการ
ดังนั้น คำกล่าวหาต่าง ๆ นานา ที่มีผู้พยายามใส่ร้ายสถาบันพระมหากษัตริย์มาตลอดว่า พระองค์ทรงอยู่เบื้องหลังรัฐบาลและทำทุกอย่างเพื่อให้ได้มาซึ่งอำนาจนั้น แท้จริงแล้วเป็นแค่เรื่องโกหกปั้นแต่งของพวกที่หวังทำลายสถาบันพระมหากษัตริย์เท่านั้น
อ้างอิง :
เจ้านายเล็ก ๆ – ยุวกษัตริย์ โดย สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์
