ฤา Podcast Ep 32 – ทำไม ‘ผู้ว่าราชการต่างจังหวัด’ จึงไม่มาจากการเลือกตั้งเหมือน ผู้ว่าราชการกรุงเทพฯ
หลังเสร็จสิ้นการเลือกตั้งผู้ว่าฯ กทม. เมื่อเดือนที่ผ่านมา ซึ่งทาง กกต. ได้มีมติรับรองนายชัชชาติ สิทธิพันธุ์ เป็นผู้ว่าฯ กทม. อย่างเป็นทางการแล้ว เมื่อวันที่ 31 พ.ค. 2565
จากการเลือกตั้งในครั้งนี้ หลายคนคงเคยมีคำถามว่า ทำไมผู้ว่าราชการต่างจังหวัด จึงไม่มาจากการเลือกตั้งเหมือนผู้ว่าฯ กทม. แล้วอำนาจหน้าที่ในการบริหารล่ะ จะเหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร?
เรื่องนี้อาจจะต้องย้อนไปถึงยุคสมัยที่มีการริเริ่มให้มีการบริหารจัดการท้องถิ่นด้วยตนเอง นั่นคือ สมัย ร.5 ซึ่งได้มีการออก “พระราชกำหนดสุขาภิบาลกรุงเทพฯ ร.ศ.116” ที่เป็นรากฐานของระบบเทศบาล ในปี พ.ศ. 2440 และได้มีการค่อยๆ พัฒนาปรับปรุงเรื่อยมา
โดยในสมัย ร.6 ได้มีการตรา “ธรรมนูญการปกครองคณะนคราภบาลดุสิตธานี พ.ศ. 2461” เพื่อทดลองระบบเทศบาลเมืองจำลอง “ดุสิตธานี” จนกระทั่งมีการขยับขยายมาเป็นการจัดการเมืองขนาดใหญ่จริงๆ ด้วยการออก “พระราชบัญญัติการจัดบำรุงสถานที่ชายทะเลทิศตะวันตก พุทธศักราช 2469” ในสมัย ร.7
กระทั่งหลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง ได้มีการแบ่งราชการบริหารออกเป็น 3 ส่วน คือ ส่วนกลาง ส่วนภูมิภาค และส่วนท้องถิ่น โดยต่อมาได้มีการออก “พระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการส่วนจังหวัด พ.ศ. 2498” ขึ้น เพื่อให้ทุกจังหวัดทั่วประเทศได้มีการปกครองท้องถิ่นพร้อมๆ กัน
นับแต่นั้นมา ราชการบริหารส่วนท้องถิ่นจึงครอบคลุมทั่วทั้งประเทศ และมีการประกาศใช้กฎหมายการปกครองท้องถิ่นรูปแบบพิเศษในบางจังหวัด เช่น พัทยา และ กรุงเทพฯ รวมถึงมีการออกพระราชบัญญัติองค์การบริหารส่วนจังหวัด ขึ้นในปี พ.ศ. 2540
ดังนั้น กรุงเทพมหานครจึงถือเป็นการปกครองส่วนท้องถิ่น เช่นเดียวกับองค์การบริหารส่วนจังหวัด (อบจ.) โดยผู้ว่าฯ กทม. และนายก อบจ. จะมีอำนาจหน้าที่แบบเดียวกัน และมาจากระบบการเลือกตั้งเหมือนกัน
ซึ่งแตกต่างจากผู้ว่าราชการต่างจังหวัด เพราะจังหวัดและอำเภอ เป็นราชการบริหารส่วนภูมิภาค โดยผู้ว่าฯ ของต่างจังหวัดจะมีฐานะเป็นตัวแทนผ่านการแต่งตั้ง และรับนโยบายจากส่วนกลางมาประสานงานกับหน่วยงานอื่นๆ เพื่อให้การดำเนินนโยบายของฝ่ายบริหารเป็นไปในทิศทางเดียวกันทั้งประเทศ
ศึกษาเพิ่มเติมเกี่ยวกับการปกครองส่วนท้องถิ่น และความแตกต่างระหว่าง ผู้ว่าฯ กทม. กับ ผู้ว่าฯ ต่างจังหวัด ได้ที่นี่ครับ “ทำไม ‘ผู้ว่าราชการต่างจังหวัด’ จึงไม่มาจากการเลือกตั้งเหมือน ‘ผู้ว่าราชการกรุงเทพฯ’“
