ความผิดอาญาบนโลกออนไลน์ แจ้งความได้ทั่วราชอาณาจักร “ไม่ใช่เพราะถูกกลั่นแกล้งด้วย ม.112”

ยุคนี้เป็นยุคที่มีการใช้โซเชียลมีเดียกันอย่างแพร่หลาย ใครจะโพสต์รูปหรือข้อความอะไร ที่ไหน เมื่อไหร่ ก็ทำได้อย่างอิสระเสรีบนโลกออนไลน์ แม้กระทั่งการโพสต์ข้อความใดๆ ที่เป็นการดูหมิ่น ใส่ความ กล่าวหาผู้อื่น มันง่ายเสียจนทำให้มีคดีหมิ่นประมาททางอินเตอร์เน็ตเกิดขึ้นเป็นจำนวนมาก

คดีความลักษณะนี้เราจะเห็นว่า ผู้ก่อเหตุหมิ่นประมาทอาจอยู่พื้นที่หนึ่ง โดยได้โพสต์ แชร์ คอมเมนต์ ข้อความในเฟสบุ๊กออกไป แต่ในขณะเดียวกัน ข้อความนั้น ก็ได้ไปปรากฏในอีกพื้นที่หนึ่ง กรณีแบบนี้ ผู้เสียหายที่เป็นผู้พบเห็นข้อความหมิ่นประมาท สามารถเข้าแจ้งความร้องทุกข์กับพนักงานสอบสวนในท้องที่ที่ตนเองเปิดข้อความอ่านได้ทันที

ยกตัวอย่างกรณีความผิดมาตรา 112 ของ นางสาวกัลยา (นามสมมติ) ที่อาศัยอยู่ที่จังหวัดนนทบุรี แต่ได้รับหมายเรียกให้มารับทราบข้อกล่าวหาที่จังหวัดนราธิวาส เพราะว่ามีคนยื่นฟ้องนางสาวกัลยา ในความผิดมาตรา 112 ที่สถานีตำรวจภูธรสุไหงโก-ลก จังหวัดนราธิวาส ตำรวจจึงได้นำตัวนางสาวกัลยาไปขออำนาจศาลฝากขังที่ศาลจังหวัดนราธิวาส โดยพนักงานสอบสวนให้เหตุผลในคำร้องขอฝากขังว่า ยังต้องทำการสอบสวนปากคำพยานอีก 4 ปาก และรอผลการตรวจสอบประวัติอาชญากรรมผู้ต้องหา จึงขอฝากขังผู้ต้องหาเป็นระยะเวลา 12 วัน แต่ไม่คัดค้านหากผู้ต้องหายื่นคำร้องขอปล่อยตัวชั่วคราว

ต่อมาศาลจังหวัดนราธิวาสอนุญาตให้ฝากขัง และทนายความได้ยื่นคำร้องขอปล่อยตัวชั่วคราวต่อศาล ก่อนศาลจะมีคำสั่งอนุญาตให้ประกันตัว โดยให้วางหลักทรัพย์เป็นเงินสดจำนวน 150,000 บาท จากกองทุนราษฎรประสงค์ โดยไม่มีเงื่อนไขในการให้ประกันตัว และให้มารายงานตัวต่อศาลอีกครั้ง หลังได้รับการประกันตัว

นางสาวกัลยา เปิดเผยว่ารู้สึกกังวลและลำบากใจมาก ที่จะต้องเดินทางมารับทราบข้อกล่าวหาไกลถึงจังหวัดนราธิวาส เพราะปัจจุบันอาศัยอยู่ที่จังหวัดนนทบุรี โดยได้กล่าวอีกว่าตนได้โดยสารเครื่องบินมาถึง อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา และได้ขับรถเพื่อเดินทางไปสถานีตำรวจภูธรสุไหงโก-ลก จังหวัดนราธิวาส ตั้งแต่เช้ามืด เวลาประมาณ 04.00 น. ก่อนจะถึงที่หมายในเวลา 08.00 น.

นางสาวกัลยา ยังได้บอกอีกว่าการเดินทางมารับทราบข้อกล่าวในครั้งนี้ ทำให้ต้องเสียค่าใช้จ่ายมากถึง 15,000 บาท อีกทั้งยังรู้สึกกลัวว่า การเป็นผู้ต้องหาในคดีนี้จะกระทบต่อการทำงานในปัจจุบันที่จังหวัดนนทบุรีอีกด้วย

นี่คือตัวอย่างการดำเนินคดีความผิดมาตรา 112 ที่มีผู้ออกมาเรียกร้องว่าไม่เป็นธรรม จำเลยอาศัยอยู่ที่นนทบุรีแต่กลับต้องมารับทราบข้อกล่าวหาถึงนราธิวาส หลายคนก็ออกมาบอกว่าแบบนี้มันเกินไป หรืออาจทำให้เกิดการกลั่นแกล้งกันได้

แต่ถ้าเรามาดูกันให้ดี นี่คือหลักเกณฑ์การสอบสวนคดีที่ถูกต้องตามหลักการทางกฎหมาย โดยเหตุหมิ่นประมาทตามความผิดมาตรา 112 ข้างต้นนั้น อำนาจสอบสวนคดีจะอยู่ที่พนักงานสอบสวนในท้องที่ที่รับผิดชอบคดี ซึ่งตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 19 ได้บัญญัติหลักเกณฑ์เขตพื้นที่ความรับผิดชอบสำนวนการสอบสวน ไว้ดังนี้

ในกรณีดังต่อไปนี้

(1) เป็นการไม่แน่ว่า การกระทำผิดอาญาได้กระทำในท้องที่ใด ในระหว่างหลายท้องที่
(2) เมื่อความผิดส่วนหนึ่ง กระทำในท้องที่หนึ่ง แต่อีกส่วนหนึ่งในอีกท้องที่หนึ่ง
(3) เมื่อความผิดนั้น เป็นความผิดต่อเนื่อง และกระทำต่อเนื่องกัน ในท้องที่ต่างๆ เกินกว่าท้องที่หนึ่งขึ้นไป
(4) เมื่อเป็นความผิดซึ่งมีหลายกรรม กระทำลงในท้องที่ต่างๆ กัน
(5) เมื่อความผิดเกิดขึ้น ขณะผู้ต้องหากำลังเดินทาง
(6) เมื่อความผิดเกิดขึ้น ขณะผู้เสียหายกำลังเดินทาง

พนักงานสอบสวนในท้องที่หนึ่งท้องที่ใดที่เกี่ยวข้อง มีอำนาจสอบสวนได้ ในกรณีข้างต้น พนักงานสอบสวนต่อไปนี้ เป็นผู้รับผิดชอบในการสอบสวน

(ก) ถ้าจับผู้ต้องหาได้แล้ว คือ พนักงานสอบสวนซึ่งท้องที่ที่จับได้อยู่ในเขตอำนาจ
(ข) ถ้าจับผู้ต้องหายังไม่ได้ คือ พนักงานสอบสวนซึ่งท้องที่ที่พบการกระทำผิดก่อนอยู่ในเขตอำนาจ

จากหลักเกณฑ์ข้างต้นจะเห็นได้ว่า การหมิ่นประมาทบนโลกออนไลน์นั้น อยู่ในกรณีใดกรณีหนึ่งดังนี้

(1) เป็นการไม่แน่ว่า การกระทำผิดอาญาได้กระทำในท้องที่ใด ในระหว่างหลายท้องที่
(4) เมื่อเป็นความผิดซึ่งมีหลายกรรม กระทำลงในท้องที่ต่างๆ กัน
(5) เมื่อความผิดเกิดขึ้น ขณะผู้ต้องหากำลังเดินทาง
(6) เมื่อความผิดเกิดขึ้น ขณะผู้เสียหายกำลังเดินทาง

เพราะฉะนั้นข้อความหมิ่นประมาทที่ปรากฏบนโซเชียลมีเดีย กฎหมายถือว่าทำให้เกิดความเสียหายได้ “ทั่วราชอาณาจักร” ดังนั้นจึงแจ้งความที่ไหนก็ได้ในราชอาณาจักรไทย ซึ่งหลักเกณฑ์นี้จะใช้กับทั้ง ม.112 และคดีหมิ่นประมาทบุคคลธรรมดาตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 326 ด้วย

โซเชียลมีเดียทุกวันนี้รวดเร็วและไปไกลกว่าที่เราคิด ทุกวันนี้เราสามารถส่งความรู้สึกและความคิดเห็นออกไปได้ในทันที และแน่นอนว่าข้อความดูหมิ่น หมิ่นประมาทใด ๆ ก็เช่นเดียวกัน สิ่งเหล่านี้สามารถปรากฏได้ทุกพื้นที่ตามแต่โลกอินเตอร์เน็ตจะพาไป ซึ่งหากเกิดเป็นคดีความขึ้นแล้วจะเข้าหลักเกณฑ์ทางกฎหมายข้างต้นทันที โดยการแจ้งความดำเนินคดีสามารถทำได้ทั่วราชอาณาจักรไทย และขอบเขตอำนาจการสอบสวนก็อยู่ที่เจ้าหน้าที่ตำรวจในพื้นที่นั้น ๆ เช่นกัน

ดังนั้น สิ่งที่ถูกต้องที่สุดคือ ควรตั้งสติและคิดให้ดีก่อนที่จะโพสต์หรือแชร์อะไรออกไปดีกว่า จะได้ไม่ต้องมานั่งคิดหาข้ออ้างว่ากฎหมายไม่มีความเป็นธรรม