ราชทัณฑ์ปันสุขฯ คือพระราชกรณียกิจส่งเสริมภาครัฐ ไม่ใช่การแทรกแซงทางการเมือง

กรณีดังกล่าวข้างต้นมีมุมมองทางกฎหมายเพิ่มเติม ซึ่งเป็นประเด็นสำคัญที่นายปิยบุตร ไม่ได้อธิบายไว้ นั่นคือ พระมหากษัตริย์ทรงอยู่ “เหนือการเมือง” และ “ไม่ทรงรับผิดชอบทางการเมือง” โดยทรงเป็นประมุขของประเทศแต่เพียงอย่างเดียว ถ้าจะต้องทรงทำกิจกรรมใด ๆ ทางการเมืองก็จะทรงทำไปตามตัวบทกฎหมายนั้น นอกจากนี้ พระมหากษัตริย์ยังทรงมีพระราชอำนาจในทางจารีตประเพณี หรือธรรมเนียมปฏิบัติ รวมไปถึงพระราชกรณียกิจต่าง ๆ ซึ่งถือเป็นการ “อุดรอยรั่วโครงการของรัฐบาลที่ได้ดำเนินการไว้”

ในส่วนที่นายปิยบุตร อ้างเรื่องการลงพระปรมาภิไธยและผู้ลงนามรับสนองพระบรมราชโองการนั้น รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ได้บัญญัติไว้ในมาตรา 182 ว่า “บทกฎหมาย พระราชหัตถเลขาและพระบรมราชโองการ อันเกี่ยวกับราชการแผ่นดินต้องมีรัฐมนตรีลงนามรับสนองพระบรมราชโองการ เว้นแต่มีบัญญัติไว้เป็นอย่างอื่นในรัฐธรรมนูญนี้”

ดังนั้น สิ่งที่ต้องจำต้องมีผู้ลงนามรับสนองพระบรมราชโองการตามรัฐธรรมนูญมาตรา 182 จึงได้แก่ บรรดากฎหมายต่าง ๆ ที่ตราขึ้นโดยรัฐสภา รวมไปถึงพระราชหัตถเลขา และ พระบรมราชโองการ อันเป็นคำสั่งของพระมหากษัตริย์ตามที่รัฐธรรมนูญหรือกฎหมายอื่น ๆ ให้อำนาจไว้ เช่น พระบรมราชโองการแต่งตั้งนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรี เป็นต้น

ซึ่งตามที่ได้กล่าวไปแล้วว่า โครงการราชทัณฑ์ปันสุขฯ เป็นโครงการที่ให้ความช่วยเหลือ อันถือเป็นพระราชกรณียกิจ ตามพระราชดำริของในหลวงรัชกาลที่ 10 และการตั้งคณะกรรมการฯ ก็ไม่ต้องใช้กฎหมายรองรับ เพราะไม่ใช่การบริหารราชการแผ่นดิน ดังนั้นการวิจารณ์ของนายปิยบุตร จึงเป็นเพียงการเลือกหยิบบางประเด็นขึ้นมาขยายและบิดเบือนภาพรวมให้เกิดความเข้าใจผิด

ในส่วนของประเด็นคำถาม 9 ข้อ ของนายปิยบุตร เกี่ยวกับคณะกรรมการโครงการราชทัณฑ์ปันสุขฯ นั้น นายวิศิษฎ์ วิศิษฎ์สรอรรถ ปลัดกระทรวงยุติธรรม ได้อธิบายเพิ่มเติมว่า โครงการราชทัณฑ์ปันสุข ทำความ ดี เพื่อชาติ ศาสน์ กษัตริย์ เป็นโครงการที่ในหลวงรัชกาลที่ 10 ทรงมีพระราชดำริว่า โรงพยาบาลราชทัณฑ์เป็นโรงพยาบาลแห่งเดียวในสังกัดกระทรวงยุติธรรมต้องให้บริการแก่ผู้ต้องขังที่เจ็บไข้ได้ป่วยจำนวนมาก แต่ยังขาดแคลนบุคลากร เครื่องมือแพทย์และเวชภัณฑ์ ซึ่งกรมราชทัณฑ์มีหน้าที่ดูแลสุขภาพของผู้ต้องขัง เพื่อให้เข้าถึงการรับการรักษาพยาบาลอย่างเท่าเทียมตามหลักมนุษยธรรม เมื่อพันโทษออกไปจะได้มีสุขภาพดี

พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว จึงพระราชทานความช่วยเหลือทั้งการจัดหาอุปกรณ์และเครื่องมือทางการแพทย์ รวมทั้งมีจิตอาสาพระราชทานเข้าไปให้ความช่วยเหลือด้านการแพทย์ การพยาบาล การอบรมให้ความรู้ในเรื่องต่าง ๆ โดยนายวิศิษฎ์ ได้อธิบายว่า

“ปัจจุบันเรือนจำมีผู้ต้องขังจำนวนมาก แต่กรมราชทัณฑ์มีข้อจำกัดด้านงบประมาณ บุคลากร เครื่องมือแพทย์ และเวชภัณฑ์ที่ไม่สอดคล้องกับจำนวนผู้ต้องขังที่แออัด ในปี 2563 ได้รับพระราชทานเงินมาให้จัดซื้อครุภัณฑ์ทางการแพทย์ ไว้ใช้ทั้งในเรือนจำและโรงพยาบาลภายนอกจำนวน 190 ล้านบาท ปีนี้พระราชทานให้อีก 118 ล้านบาท ซึ่งจะทำให้ประชาชนและโรงพยาบาลภายนอกได้ใช้ประโยชน์ร่วมกัน ยืนยันว่าโครงการพระราชทานสอดคล้องกับตามหลักสากล หลักสิทธิมนุษยชน หลักมนุษยธรรม และมาตรฐานขั้นต่ำขององค์การสหประชาชาติในการปฏิบัติต่อผู้ต้องขังหลายฉบับ ไม่ว่าจะเป็นปฏิญญากรุงเทพ และข้อกำหนดแมนเดลา และไม่ได้ใช้งบประมาณของทางราชการแต่อย่างใด”

จากคำอธิบายของนายวิศิษฎ์ วิศิษฎ์สรอรรถ เป็นข้อเท็จจริงและเหตุผลที่สอดคล้องกันอย่างตรงไปตรงมา นั่นคือ กรมราชทัณฑ์มีข้อจำกัดด้านงบประมาณ และโครงการราชทัณฑ์ปันสุขฯ ก็ไม่ได้ใช้งบประมาณของทางราชการ “แต่ใช้งบส่วนพระองค์ของในหลวง”

การปฏิบัติพระราชกรณียกิจของพระมหากษัตริย์ลักษณะนี้ ในหลวงรัชกาลที่ 9 ได้ทรงปฏิบัติมาอย่างยาวนาน จนปรากฏผลสัมฤทธิ์อย่างชัดเจน และได้รับการสืบสานต่อยอดโดยในหลวงรัชกาลที่ 10 ด้วยนั่นเอง โดยภารกิจของกรมราชทัณฑ์ ระบุไว้ในกฎกระทรวงแบ่งส่วนราชการกรมราชทัณฑ์ กระทรวงยุติธรรม พ.ศ. 2561 ข้อ 2 (โดยในภาระงานโครงการราชทัณฑ์ปันสุขฯ จะเข้าไปเติมเต็มภารกิจในกฎกระทรวงข้อ 2 (2))