พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมีพระราชหฤทัย liberal อย่างเอก…ทรงตระหนักพระราชหฤทัยอยู่ว่า รูปการปกครองอย่างที่ดีนั้น ก็คือ ที่เหมาะที่สุดสำหรับบ้านเมืองโดยกาละ

ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว พ.ศ. 2469 พระองค์ได้พระราชทานเรื่องการปรับปรุงองคมนตรีให้อภิรัฐมนตรีพิจารณา โดยในที่ประชุมได้มีการประชุมกันในหลายครั้งและได้มีการจัดตั้งคณะกรรมการขึ้นมาคณะหนึ่งเรียกว่า “กรรมการจัดระเบียบองคมนตรี” ซึ่งมีกรรมการทั้งสิ้น 8 ท่าน โดยมีประธานกรรมการคือ สมเด็จเจ้าฟ้าฯ กรมพระนครสวรรค์วรพินิต ในการแต่งตั้งกรรมการชุดนี้ขึ้นมา พระองค์ได้กล่าวถึงกรรมการทุกท่านว่า

“พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมีพระราชหฤทัย liberal อย่างเอก ได้เคยทรงสนทนากันมาแต่ก่อนเสด็จเถลิงถวัลยราชสมบัติแล้ว ในเรื่อง Form of Government ทรงตระหนักพระราชหฤทัยอยู่ว่า รูปการปกครองอย่างที่ดีนั้น ก็คือ ที่เหมาะที่สุดสำหรับบ้านเมืองโดยกาละ ถึงแม้ว่าในเวลานี้ ยังจำเป็นต้องคงใช้รูปแบบการปกครองโดยอาญาสิทธิ์ อาญาสิทธิ์นั้นก็จะต้องให้เป็นอย่าง liberal อย่างยิ่งจึงจะทรงตัวอยู่ได้ แต่วันล่วงไป ก็ยิ่งจะมีคนที่ได้ศึกษามีความรู้มากขึ้น จะต้องคิดการไว้เตรียมรับ emancipation ซึ่งจะเกิดขึ้นโดยลำดับ”

(จาก หจช. ร.7 รล. 6/3 “สำเนาการประชุมองคมนตรี” 11 เมษายน 2470)

พระดำรัสของกรมพระนครสวรรค์ฯ นี้ จึงแสดงให้เห็นถึงการตระหนักถึงอนาคต การมองการณ์ไกลของพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัวในการปกครอง และการมีกรรมการนี้จึงเป็นการถ่วงพระราชอำนาจของพระองค์เอง ซึ่งเป็นแนวโน้มที่สำคัญในการปรับตัวของสถาบันพระมหากษัตริย์ และนับว่าเป็นความจริงใจในการปกครองอย่างที่สุดของพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว